काठमाडौं । काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर बालेन शाहले नगर सभाको १३ औं अधिवेशनमा आर्थिक वर्ष २०८० र ०८१ को वार्षिक नीति तथा कार्यक्रम पेस गरेका छन्।

शाहले नीति तथा कार्यक्रम प्रस्तुत गर्दै काठमाडौं महानगरमा साउन १ गतेदेखि प्लास्टिक प्रयोग निषेध गरिने जानकारी दिए। उनका अनुसार एकल प्रयोगका प्लास्टिक निषेध गर्ने, प्लास्टिकको फूलगुच्छा उत्पादन, बिक्री वितरण र आयातका साथै ४० माइक्रोनभन्दा पातला प्लास्टिक झोला प्रयोग महानगर क्षेत्रमा प्रतिबन्ध लगाइने र यसको कार्यान्वयन प्रभावकारी बनाइने छ।

महानगरले आफ्नो क्षेत्रभित्र निर्माण कार्यमा प्रयोग हुने निर्माण सामग्रीको गुणस्तर र मापदण्ड निर्धारण गर्ने नीति पनि लिएको छ। निर्माण गर्दा वातावरणीय प्रदूषण कम हुने, कामदारको उचित सुरक्षाको प्रत्याभूति हुने, स्वदेशी कामदारको ज्ञान, सीप र क्षमताको अधिकतम उपयोग सुनिश्चित हुने गरी पूर्वाधार निर्माण कार्यविधि तर्जुमा गरी कार्यान्वयनमा ल्याइने भएको छ।

त्यस्तै महानगर क्षेत्रभित्रका सडकपेटीमा पैदल यात्रालाई सहज तथा सुरक्षित एवं अपांगतामैत्री बनाउन सडकपेटीमा रहेका अवरोध ट्यांकी, पर्खाल, बिजुली तथा टेलिफोनका पोल तथा डिस्ट्रिब्युसन बक्स, कम्युनिकेसन बक्स जस्ता संरचना स्थानान्तरण गर्न कानुन तर्जुमा गरी कार्यान्वयनमा ल्याइने नीति पनि छ।

‘उज्यालो सहर, मेरो महानगर’ परियोजनालाई गौरवका योजनाका रूपमा सञ्चालन गरिनेछ। महानगरका विभिन्न एक सय स्थानमा ‘हाई मास लाइट’ जडान गरिनेछ।

त्यसैगरी सार्वजनिक, ऐलानी, पर्ती, नदी उकास, नदी किनार, नदी करिडोर, गुठी तथा सरकारी जग्गाको लगत अद्यावधिक गरी सोको संरक्षण, संवर्द्धन तथा उपयोग गरिनेछ। महानगर क्षेत्रभित्रका सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण गरी बनाइएका अनधिकृत संरचना हटाई खुला क्षेत्रका रूपमा विकास गरिने पनि बताइएको छ।

सफा सार्वजनिक शौचालयमा नागरिकको पहुँच वृद्धि गर्न स्वर्णिम योजनाका रूपमा सार्वजनिक शौचालयको सुविधा उपलब्ध गराइनेछ। प्रत्येक बस स्टपलाई परम्परागत स्वरूपको फल्चामा रूपान्तरण गरिने पनि नीति तथा कार्यक्रममा उल्लेख छ।

महानगरका सम्पूर्ण सडकलाई आगामी तीन वर्षभित्र गुणस्तरीय र पक्कीमा रूपान्तरण गर्ने र सडकपेटीको स्तरोन्नतिका लागि धूलोरहित काठमाडौं गौरवको योजना तर्जुमा गरी सञ्चालनमा ल्याइनेछ।

महानगरका मिश्रित घनाबस्ती क्षेत्रभित्र सहरी पुनः विकासको सम्भाव्यता अध्ययन गरिनेछ। हाल सञ्चालनमा रहेका जग्गा एकीकरण आयोजनालाई यसै आर्थिक वर्षभित्र सम्पन्न गरिनेछ।

काठमाडौं महानगरलाई खुला संग्रहालयका रूपमा विकास गरिने

महानगरलाई खुला संग्रहालयका रूपमा विकास गर्न तथा यसको पहिचानलाई जोगाइ राख्न ुमहानगर गौरवको योजना संस्कृति, सम्पदा र पर्यटनः महानगरको धनु अन्तर्गत मूर्त तथा अमूर्त सम्पदाको संरक्षण, संवर्द्धन तथा प्रवर्द्धनका विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गरिने भएको छ।

नेपाल भाषा, लिपि, साहित्य, कला, सीपको जगेर्ना गर्ने, स्थान तोकेर विभिन्न सांस्कृतिक तथा मनोरञ्जनात्मक कार्यका लागि स्थानीय समुदाय तथा कलाकारसँग सहकार्य गरी स्वर्णिम योजनाका रूपमा कार्यक्रम सञ्चालन गरिने नीति पनि कामपाले लिएको छ।

नीति तथा कार्यक्रममा ऐतिहासिक, धार्मिक, पुरातात्विक महत्त्वका मठ, मन्दिर, बहाल, पोखरी, हिटी, चैत्य, स्तूप आदिको अभिलेख राखी संरक्षणको व्यवस्था मिलाइने उल्लेख छ। निजी क्षेत्र, व्यवसायी र स्थानीय समुदायसँग सहकार्य गरी महानगर क्षेत्रभित्र होमस्टे सञ्चालन गर्न कार्यविधि तर्जुमा गरी कार्यान्वयनमा ल्याइने भएको छ।

विश्व सम्पदा सूचीमा सूचीकृत पशुपति क्षेत्रको संरक्षण र व्यवस्थापनका लागि टेवा पुर्‍याइनेछ। बौद्धनाथ र स्वयम्भूलाई महानगरपालिका मातहत सञ्चालन र व्यवस्थापन गर्न आवश्यक समन्वय र कानुनी प्रबन्ध गरिने नीति पनि महानगरले लिएको छ।

स्थानीय समुदाय तथा विज्ञको समन्वय र सहयोगमा सम्पदा क्षेत्रमा सवारीसाधनको प्रवेश निषेध गरिनेछ। सम्पदा संरक्षण र प्रवर्द्धन हुने परम्परागत शैलीका घर निर्माण गर्न घरधनीलाई प्रोत्साहित गरिनेछ। हनुमानढोका दरबार क्षेत्रदेखि स्वयम्भूसम्मको ‘हेरिटेज वाक’ सञ्चालन गर्ने गरी कार्यक्रम अघि बढाइनेछ।

काठमाडौं वडा नम्बर ३२ स्थित तिनकुनेको जग्गाको मुआब्जासम्बन्धी विषयको समस्या समाधानका लागि संघीय सरकारसँग ठोस पहल गरी उक्त स्थानमा अन्तर्राष्ट्रियस्तरको पार्क निर्माण गर्ने योजनालाई निरन्तरता दिइनेछ।

सवारीसाधनको प्रदूषण मापन गरी तोकिएको मापदण्डभन्दा बढी प्रदूषण निष्कासन गर्नेलाई महानगर क्षेत्रमा सञ्चालन गर्न रोक लगाउन सम्बन्धित निकायसँग सहकार्य गरिने नीति तथा कार्यक्रममा उल्लेख छ।

महानगरको फोहोर व्यवस्थापनमा रहेको लामो समयदेखिको अन्यौललाई अन्त्य गरी आगामी आर्थिक वर्षभित्र ठोस योजनासहितको दिगो समाधानको कार्य प्राथमिकताका साथ कार्यान्वयन गरिने छ।

नीति तथा कार्यक्रममा महानगरभित्रको नदीनालाको नियमित सरसफाइ गर्न ुनदी सरसफाइ स्वर्णिम योजनाु का रूपमा सञ्चालन गरिने जनाइएको छ। यसका लागि आवश्यक उपकरण खरिद गरी संस्थागत क्षमता विकास गरिने तथा वाग्मती तथा विष्णुमती नदीमा फोहर पानी प्रशोधन केन्द्रको स्थापना गरिनेछ।

महानगरलाई आवश्यक पर्ने सवारीसाधन खरिद गर्दा विद्युतीय खरिद गर्ने नीति लिइनेछ। सार्वजनिक स्थानमा धूम्रपान तथा सुर्तीजन्य पदार्थको प्रयोग तथा बेचबिखन रोक लगाइने छ। मालपोत र नापीसम्बन्धी कार्यलाई महानगरपालिका मातहत सञ्चालनमा ल्याउन आवश्यक समन्वयसहित नीतिगत प्रबन्ध गरिनेछ।

महानगरको सेवा प्रवाह १६ घन्टामा विस्तार गरिने

महानगर प्रमुख शाहले अत्यावश्यक सेवा परिभाषित गरी सेवा प्रवाहलाई १६ घन्टासम्म सञ्चालन गरिने जानकारी दिए।

उनका अनुसार कामपा अन्तर्गतका कार्यालयका सबै सेवा प्रवाह विन्दुमा ‘वान स्टप सर्भिस सेन्टर’ स्थापना गरी क्रमिक रूपमा सञ्चालनमा ल्याइनेछ। महानगरको निर्णय प्रक्रियालाई पारदर्शी, सहज, सूचना प्रविधिमैत्री, सेवाग्राहीमैत्री, कुशल एवं प्रभावकारी बनाइनेछ।

नीति तथा कार्यक्रममा संघ तथा प्रदेशबाट प्राप्त हुने संसदीय क्षेत्र पूर्वाधार विकास कार्यक्रम महानगरपालिकाको पूर्वसहमति एवं समन्वयबिना छनोट भएका योजना तथा कार्यक्रम कार्यान्वयन नगरिने व्यवस्था गरिनेछ।

सेवा केन्द्रका रूपमा सेवा प्रवाह गरिरहेका वडा कार्यालयको काम कारबाहीलाई थप प्रभावकारी र अधिकार सम्पन्न बनाउन थप कर्मचारी, भौतिक पूर्वाधार तथा आवश्यक स्रोतसाधनको व्यवस्था मिलाइने बताइएको छ।

वार्षिक रूपमा एक लाख रूखबिरूवा रोप्ने

वार्षिक रूपमा एक लाख रूखबिरूवा रोपी महानगरलाई हराभरा बनाउन ‘मेरो रहर, हरित सहर’ गौरवको योजनाको रूपमा कार्यक्रम सञ्चालन गरिनेछ।

चराचुरूंगीको वासस्थान सुनिश्चित गर्न महानगरभित्रका सहरी जंगलको संरक्षण तथा सम्वर्द्धन गर्न आवश्यक प्रबन्ध मिलाइने नीति तथा कार्यक्रममा उल्लेख छ।

महानगर क्षेत्रभित्रको सम्भावित स्थानमा पोखरी स्थापना गर्न सम्भाव्यता अध्ययन गरिने र यस विषयमा छिमेकी नगरपालिकासँग समेत समन्वय र सहकार्य गरिने कार्यक्रमा बताइएको छ।

वायु, ध्वनि, दृश्यलगायत विभिन्न प्रदूषण नियन्त्रणसम्बन्धी अध्ययन अनुसन्धान गरी नीतिगत व्यवस्था गरिने नीति महानगरले लिएको छ।